گذری بر کتاب "گرامافون" نوشته صادق زیباکلام
تاریخ انتشار: ۱۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۷۲۱۶۵
عصر ایران؛ یادداشت میهمان- دکتر احسان اقبال سعید/ متفکر و نویسنده
کتاب گرامافون کوتاه زمانیست که توسط نشر روزنه بر پیشخوان کتابفروشی ها قرار گرفته است. دکتر صادق زیباکلام شرح آشنایی و معاشرت با خانم پریوش سطوتی همسر دکتر حسین فاطمی وزیر خارجه در دولت دکتر محمد مصدق را قلمی نموده است.
ابتدای امر پنداشتم نویسنده سعی در بیان زوایا و خفایایی نادیده از دوران بحران نفت و کاربدستی و نیز روزنامه نگاری فاطمی از زبان سطوتی دارد اما بعدتر با روایتی دگرگون در کتاب مواجه شدم که چنان خواندنی بود که تا رسیدن به میم "تمام" نتوانستم کتاب را بر میز و در کیف بگذارم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
حسین فاطمی و پریوش سطوتی
بانو پریوش سطوتی فقید، در پانزده سالگی به ازدواج حسین فاطمی درمی آید و کمتر از دو سال در میانه ی اوج بحران های سیاسی متاثر از جریان ملی شدن نفت و کودتا با دکتر فاطمی زندگی می کند. پس از آن رحل اقامت را به همراه سیروس تنها یادگار زیست مشترکش با فاطمی در لندن می برد و آنجا می زید و مگر زمانی کوتاه که اتفاقا باعث موجهه اش با دکتر زیباکلام است به ایران باز نمی گردد.
زیباکلام در این کتاب بانی ازدواج فاطمی و سطوتی را دکتر مصدق و نیز فرهنگ پروری پدر پریوش و ملجا بودن خانه اش برای اهل هنر می داند که باعث حضور فاطمی جوان و روزنامه نگار در آن خانه و از پی اش مهر و ازدواج می گردد. نگارنده البته از زبان یکی از آشنایان خانواده سطوتی روایتی دیگر شنیده است مبنی بر آن که مادر خانم سطوتی با رندی خاصی در پی انتخاب جوانان باآتیه و لایق برای دختران دوگانه اش پریوش و منیژه بوده است.
پریوش سطوتی همسر دکتر حسین فاطمی
حسین فاطمی و مهدی رحیمی آن دو جوان هستند که یکی وزیر خارجه و پیشتر نویسنده و روزنامه نگاری مهم و برجسته است و دیگری آخرین فرماندار نظامی تهران در زمان حکومت پهلوی! و البته هر دو هم به فاصله بیست و پنج سال و در دو نظام سیاسی مختلف مقابل دسته آتش قرار می گیرند و جان می دهند.
پس از مطالعه کتاب نکاتی درنظر آمد که در ادامه بر قلم جاری می سازم:
نخست:آن گونه که نویسنده در کتاب آورده خانم سطوتی پس از سال ها با دعوت و اصرار رئیس جمهوری وقت، آقای احمدی نژاد و رئیس دفتر ایشان [رحیم مشائی] به تهران می آید و امکان و دسترسی های کم نظیری هم برایش فراهم می شود.
محموداحمدی نژاد رئیس جمهور وقت و پریوش سطوتی
از سطور کتاب برمی آید مقامات وقت علی رغم نماد و نمایش ها، از پایگاه اجتماعی و جنس حامیان خود رضایت کافی نداشته اند و می خواستند در میان جماعت متجدد و متفاوت هم خودی نشان بدهند و کباده ای بکشند.
فاطمی و دولت مرحوم مصدق به هر دلیلی در افواه به دولت ملی معروف است و حجم بزرگی از محتوای رومانتیک ، تراژیک و نوستالژیک پیرامون آن شکل گرفته است.
رحیم مشایی معاون اول احمدی نژاد و پریوش سطوتی
این هاله می تواند هر کسی را وسوسه نماید تا یک عکس یادگاری با آن بگیرد و بر این ردا وصله ای بزند. سیاسیون ارشد آن دوره می خواستند با ایستادن کنار خانم فاطمی خود را در نقش مرحوم فاطمی تصور کرده و راهی و میراث دار او بنمایانند.
حکایت آن است که علی رغم آن صدر نشینی به سبب پیشینه و برخی امور دیگر انگار در مقابل بخش های دیگر جامعه احساس کمبود و خسرانی می نمودند و می خواستند جای پایی با یک عکس یادگاری برای خود باز کنند. البته این می تواند به بخشی از روحیه احساساتی و نسب دوست ما هم بازگردد.
این که بانویی برای دوسال همسر یک شخص بوده آیا دلیل کافی برای تشابع و میراث داری اوست؟؟ انگار نسب ستایی و قبیله دوستی نهان در نهاد انسان خاورمیانه ای همیشه جایی برای نشو و نمو دارد.
خانم فاطمی به روایت آقای زیباکلام هیچ بینش یا کنش سیاسی نداشته است و محتملا حتی دقیق و درست نمی دانسته دعوی شویش با شاه بر سر چه بوده است اما اینان می پنداشتند اسم در شناسنامه دلیل کافی و وافیست و می توانند با این کار درون خود را التیام و خوشباشی بدهند.
محمد مصدق نخست وزیر و حسین فاطمی وزیر امورخارجه
زیباکلام در کتاب می گوید که تا پیش از تماس خانم فاطمی از حضور ایشان اطلاعی نداشته است. وقتی در می یابد که با بانوی فاطمی مواجه است گمان می برد که می تواند به منبع دست اولی از خاطران ناب سطوتی از سال های نهضت نفت و اثرگذاران و مخالفانش مواجه شود.
دکتر حسین فاطمی وزیر خارجه دولت دکتر محمد مصدق در دادگاه نظامی
علاقه نویسنده اما بعد از چند مواجهه با خانم پریوش به یاس می گراید. او در می یابد اساسا حتی خاطره چندانی هم درمیان نیست! این نقطه این را می رساند که پیرامون اتفاقات بزرگ الزاما پیوست ها و رخدادهای افسانه ای و بزرگ وجود ندارد. زندگی یک نام بزرگ در تاریخ می تواند بی نهایت معمولی و حتی پیش پاافتاده باشد و گاه تصمیمات بزرگ کاملا دفعی و بدوی اتخاذ شوند.
در این میان هستند آدمهایی که دست به دوربین و قلم برده و قصه ها را پرشاخ و برگ ، رمانتیک و متناسب با ذائقه ی مخاطب معمولی که رویا می خواهد روایت می کنند، شاید به همین سبب باشد که سینمای هالیوود را بنگاه رویا فروشی خوانده اند.
کتاب گرامافون نوشته صادق زیبا کلام
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: حسین فاطمی صادق زیبا کلام پریوش سطوتی پریوش سطوتی حسین فاطمی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۷۲۱۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا ادعای سید حسین نصر درباره‌ی همکاری شریعتی با ساواک حقیقت دارد؟
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، به تازگی ویدیویی از یک گفت‌وگوی قدیمی با دکتر سید حسین نصر، رئیس دانشگاه آریامهرسابق(صنعتی شریف) در سال‌های پیش از انقلاب و رئیس دفتر فرح پهلوی در فضای مجازی بازنشر شده که او در آن ادعا کرده «سازمان امنیت پیشتیبانی بسیار قوی از شریعتی می‌کرد در دانشگاه فردوسی. [شریعتی با ساواک] به نحوه‌ای همکاری یا عضویت داشت. او می‌گفت این کار را برای پیشبرد اهداف انقلابی می‌کرد. پول‌های حسینیه ارشاد توسط سازمان امنیت می‌آمد. ثابتی طرفداری عجیب و غریبی از شریعتی کرد. می‌گفت افراد و جوانان را از کمونیسم برمی‌گرداند. آن‌ها [ساواک] گزارش شدیدی علیه من برای شاه فرستادند. من دلایل خودم را برای شاه گفتم. شاه گفت کاری به کار شریعتی نداشته باشید.»
مرکز اسناد انقلاب اسلامی به‌تازگی اسنادی را منتشر کرده که به‌روشنی نشان می‌دهند شریعتی همواره مورد سوءظن ساواک بوده است. در ادامه گزارش مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این باره و نیز اسنادی را که در این زمینه منتشر کرده است می‌خوانید:
۱۳ سال قبل پرویز ثابتی، مدیرکل اداره سوم (امیت داخلی) ساواک در کتاب خاطراتش ادعاها درباره هماهنگی و همکاری شریعتی با سازمان اطلاعات و امنیت کشور برای برنامه‌های سخنرانی در حسینیه ارشاد را رد کرده بود: «اینکه ساواک به او کمک کرده باشد که چنین فعالیت‌هایی را انجام بدهد، به کلی بی‌پایه و اساس است. چون او در ابتدا، علاوه بر حمله به شیعه افراطی و اسلام عقب‌مانده، به مارکسیسم نیز حمله می‌کرد و در آن زمان‌ها، هنوز مارکسیسم در بین دانشجویان جذبه داشت، ما موافقت کردیم تا در دانشگاه فردوسی مشهد تدریس کند، منتها او غالبا این‌طرف و آن‌طرف در حال سخنرانی بود… ما او را لانسه نکردیم. صرفا موقعی که می‌خواست در دانشگاه فردوسی مشهد استادیار بشود، صلاحیت وی را تایید کردیم و بعد که خواست برود فرانسه، اجازه خروجش را تایید کردیم. پس از بازگشت، شروع کرد به زیاده‌روی و افراط که بازداشتش کردیم… ۶ ماه بعد قبول کرد که یک سلسله مقالاتی ضد کمونیستی بنویسد و می‌نوشت در پاورقی روزنامه‌ها چاپ می‌شد… او را آزاد کردیم به شرط آنکه به نوشتن مقالات ضد کمونیستی در خارج از زندان ادامه دهد اما او به بهانه مریضی ادامه نداد و بعد دوباره مخفی شد.»[۱]
گزارش‌های پرشماری از ساواک در گنجینه مرکز اسناد انقلاب اسلامی نگهداری می‌شود که گویای سوءظن دائمی، نظارت و مراقبت بر سخنرانی‌ها و آثار دکتر علی شریعتی است.
یکی از این اسناد، کسب تکلیف اداره کل سوم ساواک به ریاست ثابتی، از سازمان اطلاعات و امنیت کشور در خصوص جلوگیری از سخنرانی شریعتی و تحت مراقبت قرار دادن او و کنترل انتشارات حسینیه ارشاد «به دلیل سخنرانی‌های نامبرده علیه مصالح کشور و انتشار کتب ضد رژیم توسط آن» است:
«درباره دکتر علی شریعتی مزینانی
محترما باستحضار می‌رساند.
فعالیت‌های مذهبی حسینیه ارشاد در واقع قائم به وجود دکتر علی شریعتی مزینانی که به طور نسبتا مرتب در این حسینیه سخنرانی می‌نماید می‌باشد، این شخص در گذشته فعالیت‌های خلافی را علیه مصالح کشور انجام می‌داده که بعدا در ظاهر خود را فردی که قصدش مبارزه با عناصر منحرف می‌باشد قلمداد و در زمینه‌های مذهبی شروع به فعالیت کرده و با گام گذاشتن در حسینیه ارشاد در این زمینه تلاش‌های زیادی از خود نشان می‌دهد.
آن‌طوری که نوشته‌ها و اظهارات یادشده نشان می‌دهد در جریان فکری مشارالیه هیچ‌گونه تغییری به وقوع نپیوسته، بلکه وی با هوشیاری کامل مقاصد خود را در پوشش مسائل مذهبی به مستمعین اظهاراتش و خوانندگان کتبی که انتشار می‌دهد، ارائه می‌کند و هر روز گام جدیدی در این راه برمی‌دارد. در طرز تفکر نامبرده وجوه تشابه بسیاری با عناصر سازمان آزادی‌بخش ایران وابسته به جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی مشاهده می‌گردد، و وجه تمایز او با این افراد صرفا عدم اظهار نیات خود به طور آشکار و ارائه آن در قالب‌های خاص مذهبی است و به طور کلی می‌توان نامبرده را عامل اصلی وقایعی که در حسینیه مذکور می‌گذرد دانست زیرا هیات‌مدیره و گردانندگان حسینیه موصوف نیز تحت تاثیر و نفوذ وی می‌باشند و در واقع آلت بلااراده‌ی وی هستند.
نکته‌ی دیگری که در خصوص وضعیت حسینیه‌ی مورد بحث شایان توجه و امعان نظر است انتشارات حسینیه‌ی مزبور می‌باشد که بدون هیچ کنترل و کسب مجوزی صورت می‌گیرد. قسمت انتشارات حسینیه‌ی مذکور مطالب مذهبی و سخنان نامبرده را به صورت کتب مختلف و نشریات و جزوات متعدد در اختیار عناصر مذهبی قرار می‌دهد و قبل از انتشار به علت آنکه مجوز قانونی مانند انتشار سایر کتب از مراجع مسئول اخذ نمی‌نمایند مطالب خود را در پوشش‌های مناسب به خوانندگان تلقین می‌کند و خلاصه‌ی دو کتاب شهادت و از کجا آغاز کنیم که به شرح پیوست از عرض می‌گذرد مؤید این امر می‌باشد.
با عرض مراتب بالا چنانچه صلاح دانسته شود نام یادشده از سخنرانان حسینیه‌ی مذکور حذف و شدیدا تحت مراقبت قرار گیرد و انتشارات حسینیه‌ی مزبور نیز به دقت کنترل و ترتیبی اتخاذ گردد قبل از انتشار هرگونه کتاب و نشریه‌ای مطالب آن مورد بررسی و پس از کسب اجازه مبادرت به انتشار آن نمایند. موکول به رای عالیست.»
چهار روز بعد از این گزارش، مکاتبه‌ی دیگری صورت می‌گیرد که دو ماه بعد از آن (۴ر۱۱ر۵۱) منجر به نامه‌ی رئیس ساواک با شهربانی کل کشور در خصوص جمع‌آوری بعضی از آثار دکتر شریعتی می‌شود.
درباره‌ی کتب تالیفی دکتر علی شریعتی مزینانی
پیرو شماره ۹۸۵۴ر۳۱۲ – ۲ر۹ر۵۱
دکتر علی شریعتی مزینانی که از عناصر ناراحت و مخالف دولت می‌باشد و قبلا با سخنرانی در حسینیه ارشاد و برخی از کانون‌های دانشجویی مبادرت به ایراد سخنان تحریک‌آمیز می‌نمود، به موازت این‌گونه اقدامات، و از طریق انتشارات حسینیه ارشاد و با سوءاستفاده از اینکه نشریات حسینیه‌ی موصوف وسیله مقامات مسئول به طور کافی کنترل نمی‌شد، کتب تحریک‌آمیزی تالیف و منتشر نموده بود. اما پس از بسته شدن حسینیه ارشاد تهیه و توزیع این‌گونه کتب و جزوات پایان نگرفت به طوریکه هم‌اکنون جزوه‌ها و کتاب‌های مزبور از تهران به اکثر مناطق کشور ارسال گردیده و می‌گردد. با توجه به اینکه شخص نامبرده سعی نموده در این‌گونه کتب با قلب حقایق دین مبین اسلام و نتیجه‌گیری‌های گمراه‌کننده، از اعتقادات مذهبی افراد سوءاستفاده نموده و آن‌ها را به سوی فعالیت‌های مضره سیاسی سوق دهد، خواهشمند است دستور فرمایید نسبت به جمع‌آوری کتب تالیف‌شده وسیله نامبرده بالا که لیست اسامی آن‌ها به پیوست ایفاد می‌گردد، در تهران و سایر نقاط کشور اقدام و نتیجه را به این سازمان اعلام نمایند.
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور - ارتشبد نصیری
۱- از کجا آغاز کنیم
۲- شهادت
۳- یکبار دیگر ابوذر
۴- علی، مکتب، وحدت و عدالت
۵- امت و امامت
۶- روش شناخت اسلام
۷- مسئولیت شیعه بودن
۸- شیعه علوی و شیعه صفوی
۹- اسلام‌شناسی (جزوات متعدد)
برآیند اسناد و گزارش‌های ساواک نه تنها موید ادعای دکتر نصر درباره‌ی همکاری شریعتی با ساواک نیست، بلکه برخلاف آن آثار و سخنرانی‌های او را «تحریک‌آمیز» تشخیص داده و درصدد جمع‌آوری و تعطیلی آن برآمدند.
پی‌نوشت:
۱. در دامگه حادثه، خاطرات پرویز ثابتی به کوشش عرفان قانعی‌فرد صص ۲۸۰-۲۷۹
۲۴۵۲۵۹
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899765
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»